Οι τράπεζες, το 1,2 τρισ. «κόκκινα» δάνεια και ένα πανευρωπαϊκό πλιάτσικο

Μπο­ρεί το δη­μό­σιο χρέος της Ευ­ρω­ζώ­νης να μο­νο­πω­λεί το επί­ση­μο εν­δια­φέ­ρον της ευ­ρω­κρα­τί­ας επί επτά χρό­νια, αλλά από άποψη με­γε­θών το με­γα­λύ­τε­ρο πρό­βλη­μά της είναι το ιδιω­τι­κό χρέος. Κυ­μαί­νε­ται από το επί­πε­δο του 87% του ΑΕΠ στη Σλο­βε­νία, μέχρι το 335% του ΑΕΠ στο Λου­ξεμ­βούρ­γο. Υπάρ­χει βέ­βαια το ρεκόρ της Κύ­πρου, με 355% του ΑΕΠ χρέος ιδιω­τι­κού τομέα, αλλά τη δια­φο­ρά την κά­νουν τα από­λυ­τα με­γέ­θη: το ιδιω­τι­κό χρέος Γαλ­λί­ας και Γερ­μα­νί­ας έχει ξε­πε­ρά­σει προ πολ­λού τα 3 τρισ. ευρώ σε κα­θε­μιά.
Και πάλι, όμως, η γε­νι­κή έν­νοια «χρέος ιδιω­τι­κού τομέα» θο­λώ­νει την ει­κό­να, γιατί σ’ αυτό το γε­νι­κό μέ­γε­θος αθροί­ζο­νται νοι­κο­κυ­ριά και επι­χει­ρή­σεις. Η πραγ­μα­τι­κή απει­λή αφορά το χρέος των επι­χει­ρή­σε­ων, που κι­νεί­ται από 50% του ΑΕΠ στη Λι­θουα­νία, μέχρι 280% στο Λου­ξεμ­βούρ­γο, σύμ­φω­να με τα πιο πρό­σφα­τα δια­θέ­σι­μα στοι­χεία. Συ­νο­λι­κά, το ιδιω­τι­κό χρέος στην Ευ­ρω­ζώ­νη τον πε­ρα­σμέ­νο Απρί­λιο ξε­πέ­ρα­σε τα 13 τρισ. ευρώ (106% του ΑΕΠ). Απ’ αυτό το ιλιγ­γιώ­δες ποσό, πάνω από 10 τρισ. ευρώ αντι­στοι­χούν σε δα­νει­σμό από τα πι­στω­τι­κά ιδρύ­μα­τα. Κι απ’ αυτά, 1,2 τρισ. χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται «μη εξυ­πη­ρε­τού­με­να δά­νεια» (NPL). Πάνω από τα μισά αντι­στοι­χούν σε δά­νεια προς τον επι­χει­ρη­μα­τι­κό τομέα.
Ευ­ρω­παϊ­κό Σω­φρο­νι­στή­ριο Δα­νειο­λη­πτών
Αυτό το τε­λευ­ταίο μέ­γε­θος, το 1,2 τρισ. «κόκ­κι­να» δά­νεια, είναι ο άξο­νας γύρω από τον οποίο κα­τα­στρώ­νε­ται ένα τε­ρά­στιο σχέ­διο ανα­διάρ­θρω­σης τόσο του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού όσο και του «πα­ρα­γω­γι­κού» τομέα στην Ευ­ρω­ζώ­νη. Στην τε­λευ­ταία συ­νε­δρί­α­ση του Eurogroup κα­ταρ­τί­στη­κε ένας οδι­κός χάρ­της ενερ­γειών μέχρι το τέλος του 2018, ο οποί­ος σε με­γά­λο βαθμό αξιο­ποιεί τη μνη­μο­νια­κή εμπει­ρία της Ελ­λά­δας. Τις ανα­λαμ­βά­νουν η Κο­μι­σιόν, η ΕΚΤ και η Ευ­ρω­παϊ­κή Τρα­πε­ζι­κή Αρχή. Οι υπό δια­μόρ­φω­ση «ενέρ­γειες» απο­σκο­πούν σε κοι­νούς κα­νό­νες δια­χεί­ρι­σης των μη εξυ­πη­ρε­τού­με­νων δα­νεί­ων, προ­λη­πτι­κούς, ώστε να μη δη­μιουρ­γη­θεί νέα γενιά NPLs, και κα­τα­σταλ­τι­κούς για την αντι­με­τώ­πι­ση όσων ήδη υπάρ­χουν.
Οι νέοι κοι­νοί κα­νό­νες δια­χεί­ρι­σης των κόκ­κι­νων δα­νεί­ων κα­ταρ­τί­ζο­νται στο πλαί­σιο της Τρα­πε­ζι­κής Ένω­σης, ως κο­ρω­νί­δα της οποί­ας είχε προ­βλη­θεί το πε­ρί­φη­μο Ευ­ρω­παϊ­κό Τα­μείο Εγ­γύ­η­σης Κα­τα­θέ­σε­ων. Αυτό όμως έχει σχε­δόν εξα­φα­νι­στεί από το προ­σκή­νιο, κυ­ρί­ως λόγω γερ­μα­νι­κής δυ­στρο­πί­ας. Αντ’ αυτού, ορ­γα­νώ­νε­ται ένα Ευ­ρω­παϊ­κό… Σω­φρο­νι­στή­ριο Δα­νειο­λη­πτών.
Πολλά από τα ερ­γα­λεία που έχουν θε­σπι­στεί και δο­κι­μά­ζο­νται ήδη στην Ελ­λά­δα, οδη­γώ­ντας στη ρι­ζι­κή ανα­μόρ­φω­ση του επι­χει­ρη­μα­τι­κού χάρτη και στη ρευ­στο­ποί­η­ση-απαλ­λο­τρί­ω­ση πε­ριου­σια­κών στοι­χεί­ων δε­κά­δων δισ., δια­περ­νούν τα σχέ­δια του Ιε­ρα­τεί­ου της Ευ­ρω­ζώ­νης για την πα­νευ­ρω­παϊ­κή δια­χεί­ρι­ση των κόκ­κι­νων δα­νεί­ων: πώ­λη­ση μη εξυ­πη­ρε­τού­με­νων δα­νεί­ων σε μη τρα­πε­ζι­κά ιδρύ­μα­τα και funds, πλή­ρης απε­λευ­θέ­ρω­ση της δευ­τε­ρο­γε­νούς αγο­ράς δα­νεί­ων, εναρ­μό­νι­ση των εθνι­κών κα­νό­νων αφε­ρεγ­γυό­τη­τας και  ανα­γκα­στι­κής εκτέ­λε­σης, ώστε να διευ­κο­λύ­νο­νται οι πλει­στη­ρια­σμοί ενυ­πό­θη­κων πε­ριου­σια­κών στοι­χεί­ων και οι ανα­κτή­σεις ενε­χύ­ρων, αφαί­ρε­ση των «κόκ­κι­νων δα­νεί­ων» από τον υπο­λο­γι­σμό των ίδιων κε­φα­λαί­ων των τρα­πε­ζών, που μπο­ρεί να οδη­γή­σει σε ανά­γκη ανα­κε­φα­λαί­ω­σης, κα­νό­νες και ποι­νές στις διοι­κή­σεις των τρα­πε­ζών για δη­μιουρ­γία προ­βλέ­ψε­ων ένα­ντι επι­σφα­λών δα­νεί­ων, δη­μιουρ­γία εθνι­κών bad banks και εν­δε­χο­μέ­νως μιας πα­νευ­ρω­παϊ­κής με τη μορφή μιας Εται­ρεί­ας Δια­χεί­ρι­σης Πε­ριου­σια­κών Στοι­χεί­ων στην οποία θα συ­γκε­ντρω­θεί ένα ση­μα­ντι­κό χαρ­το­φυ­λά­κιο NPLs, αυ­στη­ρό­τε­ρα κρι­τή­ρια χο­ρή­γη­σης νέων δα­νεί­ων κ.ά.
Συ­γκε­ντρο­ποί­η­ση κε­φα­λαί­ου
Το εγ­χεί­ρη­μα είναι τε­ρά­στιο και πι­θα­νό­τα­τα θα απαι­τή­σει πολλή δου­λειά, πολ­λές ζυ­μώ­σεις και πολ­λές συ­γκρού­σεις με­τα­ξύ των τε­χνο­κρα­τών της Ευ­ρω­ζώ­νης και των «εθνι­κών» πο­λι­τι­κών, τρα­πε­ζι­κών και επι­χει­ρη­μα­τι­κών ελίτ, κα­θε­μιά από τις οποί­ες δεν θέλει να εκ­θέ­σει στις άλλες τους «σκε­λε­τούς» που κρύ­βει στις ντου­λά­πες της. Ωστό­σο, ακόμη κι αν οι «εθνι­κοί» αντα­γω­νι­σμοί οδη­γή­σουν σε έναν συμ­βι­βα­σμό ανά­με­σα σε πα­νευ­ρω­παϊ­κούς κα­νό­νες δια­χεί­ρι­σης των «κόκ­κι­νων» δα­νεί­ων που θα εφαρ­μό­ζο­νται όμως από «εθνι­κές» αρχές, το σχέ­διο κα­τα­λή­γει σε μια πρω­το­φα­νών δια­στά­σε­ων κα­πι­τα­λι­στι­κή ανα­διάρ­θρω­ση στο πλαί­σιο της Ευ­ρω­ζώ­νης με τα εξής τρία χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά:
1. Ευ­νο­εί­ται η συ­γκε­ντρο­ποί­η­ση του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού κε­φα­λαί­ου, καθώς πολ­λές τρά­πε­ζες με τα με­γα­λύ­τε­ρα φορ­τία μη εξυ­πη­ρε­τού­με­νων δα­νεί­ων θα οδη­γη­θούν σε κά­ποιας μορ­φής εκ­κα­θά­ρι­ση, είτε με τη μορφή του bail in είτε με «εθνι­κού» τύπου εξα­γο­ρές και ανα­γκα­στι­κές συγ­χω­νεύ­σεις, όπως συ­νέ­βη πρό­σφα­τα με τις βε­νε­τσιά­νι­κες τρά­πε­ζες στην Ιτα­λία. Από μια άποψη, η Ελ­λά­δα απο­τε­λεί μο­ντέ­λο συ­γκε­ντρο­ποί­η­σης, με μόλις 4 συ­στη­μι­κές τρά­πε­ζες με­τα­ξύ των 27 της Ευ­ρω­ζώ­νης, που συ­νο­λι­κά «φι­λο­ξε­νεί» πάνω από 5.000 χρη­μα­το­πι­στω­τι­κά ιδρύ­μα­τα. Ο ίδιος ο Ντρά­γκι, αλλά και η Ντα­νιέλ Νουί, πρό­ε­δρος του Επο­πτι­κού Συμ­βου­λί­ου της ΕΚΤ, έχουν δια­κη­ρύ­ξει ως στόχο μιας «πραγ­μα­τι­κής τρα­πε­ζι­κής ένω­σης» τις ευ­ρύ­τα­τες δια­συ­νο­ρια­κές συγ­χω­νεύ­σεις και εξα­γο­ρές τρα­πε­ζών. Μετά το too big to fail, έρ­χε­ται το too many to stay…
2. Προ­ω­θεί­ται μια αντί­στοι­χη βίαιη συ­γκε­ντρο­ποί­η­ση του βιο­μη­χα­νι­κού και εμπο­ρευ­μα­τι­κού κε­φα­λαί­ου (με όλες τις εν­διά­με­σες εκ­δο­χές τους) που είναι εκτε­θει­μέ­να στην τρα­πε­ζι­κή πίστη με δά­νεια ένα­ντι  υπο­θη­κών και ενε­χύ­ρων σε πάγια και άυλα πε­ριου­σια­κά στοι­χεία. Πέραν της προϊ­ού­σας συρ­ρί­κνω­σης της πε­ρί­φη­μης με­σαί­ας τάξης και του με­γά­λου πλιά­τσι­κου στα πε­ριου­σια­κά στοι­χεία των νοι­κο­κυ­ριών (ιδιαί­τε­ρα στα ακί­νη­τα), η δια­χεί­ρι­ση των κόκ­κι­νων δα­νεί­ων επι­τρέ­πει να αλ­λά­ξουν χέρια –ή απλώς να ρευ­στο­ποι­η­θούν– με­σαί­ες και με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις, ακόμη και πο­λυ­ε­θνι­κοί κα­πι­τα­λι­στι­κοί όμι­λοι, με πα­ρα­γω­γι­κές δομές εκα­το­ντά­δων δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ων και, φυ­σι­κά, με εκα­τομ­μύ­ρια θέ­σεις ερ­γα­σί­ας υπό κα­τάρ­γη­ση. Με την εδραί­ω­ση, μά­λι­στα, ενός δια­συ­νο­ρια­κού μη­χα­νι­σμού «ανα­δια­νο­μής του κε­φα­λαί­ου», αυτή η συ­γκε­ντρο­ποί­η­ση θα λει­τουρ­γή­σει κυ­ρί­ως υπέρ των επι­χει­ρη­μα­τι­κών ελίτ των ισχυ­ρό­τε­ρων χωρών, που θα ενι­σχύ­σουν την αποι­κια­κή τους επέ­κτα­ση στην πε­ρι­φέ­ρεια της Ευ­ρω­ζώ­νης.
3. Είτε με bail in (διά­σω­ση τρα­πε­ζών ή επι­χει­ρή­σε­ων με «ίδια» μέσα) είτε με bail out (κρα­τι­κή διά­σω­ση), η εξυ­γί­αν­ση –ή εκ­κα­θά­ρι­ση– των πι­στω­τών και των οφει­λε­τών τους κα­τα­λή­γει σε ένα θε­σμο­θε­τη­μέ­νο, μό­νι­μο μη­χα­νι­σμό κοι­νω­νι­κο­ποί­η­σης των ζη­μιών της κα­πι­τα­λι­στι­κής ελίτ, είτε πρό­κει­ται για την «πα­ρα­σι­τι­κή» τρα­πε­ζι­κή είτε για την «πα­ρα­γω­γι­κή» βιο­μη­χα­νι­κή, εμπο­ρι­κή, εφο­πλι­στι­κή κ.ά. ελίτ.
Η ώσμω­ση πι­στω­τών και οφει­λε­τών
Τέλος, αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι η δρο­μο­λο­γού­με­νη πα­ράλ­λη­λη ανα­διάρ­θρω­ση πι­στω­τών και οφει­λε­τών, χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού και «πα­ρα­γω­γι­κού» κε­φα­λαί­ου, γί­νε­ται στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα εντός ενός συ­στή­μα­τος συ­γκοι­νω­νού­ντων δο­χεί­ων, αφού η σύμ­φυ­ση και σύγ­χυ­ση των μεν με τους δε στην πράξη έχει κα­ταρ­γή­σει τις με­τα­ξύ τους δια­χω­ρι­στι­κές γραμ­μές, ιδιαί­τε­ρα στο επί­πε­δο των με­γά­λων, πο­λυ­ε­θνι­κών ομί­λων. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα είναι οι δύο με­γα­λύ­τε­ρες τρά­πε­ζες της Ευ­ρω­ζώ­νης, BNP Paribas και Deutsche Bank, με σχε­δόν 300.000 υπαλ­λή­λους σε 75 χώρες στον κόσμο και με ενερ­γη­τι­κό 2,5 τρισ. η πρώτη και 1,5 τρισ. η δεύ­τε­ρη. Δια­θέ­τουν μικρά ή με­γά­λα με­ρί­δια στις με­γα­λύ­τε­ρες ευ­ρω­παϊ­κές, αμε­ρι­κα­νι­κές και ασια­τι­κές τρά­πε­ζες, ενώ αθροί­ζουν συμ­με­το­χές σε πάνω από 10.000 επι­χει­ρή­σεις κάθε εί­δους στην Ευ­ρω­ζώ­νη και σε όλο τον κόσμο. Πολ­λοί από τους «αφε­ρέγ­γυους» οφει­λέ­τες τους ταυ­τό­χρο­να τους ανή­κουν εν μέρει, επο­μέ­νως μπο­ρούν να χει­ρα­γω­γή­σουν τις με­το­χές τους και να απα­ξιώ­σουν ή να απο­γειώ­σουν τα υπο­θη­κευ­μέ­να πε­ριου­σια­κά τους στοι­χεία. Κι αν λάβει υπόψη κα­νείς και τα κράτη με­γα­λο­με­τό­χους τους –το βελ­γι­κό στη BNP, το Κατάρ στη DB– αντι­λαμ­βά­νε­ται ότι η δια­πλο­κή απο­κτά και απροσ­διό­ρι­στες γε­ω­πο­λι­τι­κές δια­στά­σεις. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, στο με­γά­λο πλιά­τσι­κο που ανοί­γει μέσω των «κόκ­κι­νων» επι­χει­ρη­μα­τι­κών δα­νεί­ων «θύτες» και «θύ­μα­τα» δια­πλέ­κο­νται κι εναλ­λάσ­σο­νται γλυκά, σ’ ένα παι­χνί­δι όπου… Γιάν­νης κερ­νά­ει, Γιάν­νης πίνει, αλλά ο ανώ­νυ­μος Ευ­ρω­παί­ος πλη­ρώ­νει.
*Πηγή: rproject.gr